Eyvah! Yalan!
“ Merhaba hocam, 8 yaşında bir oğlum var. Zaman zaman yalan söylediğini farkediyordum. Pek önemsemedim. Üstüne gitmedim. Fakat sınıf öğretmeni okulda da aynı durumun yaşandığını haber verince tedirgin oldum. Nasıl bir yol takip etmeliyim? “
Yalan aldatmak amacıyla bilerek ve gerçeğe aykırı olarak söylenen söz yada yapılan roldür. 0-4 yaş arası görülen abartılı ve hayal ürünü anlatımlar yalan olarak nitelendirilemez. Fakat bu yaşlarla beraber çocuklar aldatıcı tavırlarla insanların davranışlarını etkileyebildiklerini fark ederler. İstediği bir şeye ulaşmak için ağlamaya başlamak gibi... Yalan bir çok ahlaki davranış gibi sonradan öğrenilir.
Pe ki çocuklar neden yalan söyler?
1-Korku en önemli nedenlerdendir. Çocuk gerçekleri söylediği zaman ceza almaktan korkarak yalana başvurabilir. Mutfakta annesinin çok sevdiği meyve tabağını kıran çocuk, annesinin ceza vermesinden korkarak suçu kardeşinin üzerine atabilir.
2-İhtiyacı olan ilgiyi alamayan çocuk bu yolla bu gereksinimini gidermek isteyebilir. Hasta olmadığı halde karnının ağrıdığını söylemesi gibi
3-Büyüklerin ufak tefek deyip önemsemediği yalanlara şahit olan çocuk, böyle yapmanın normal olduğunu düşünerek yalan söylemeye başlayabilir. Annesi tarafından bugün çarşıya çıktığımızı babana söylemeyelim diye uyarılan çocuk, vs vs
4-Olmasını istediği bir konuda sanki gerçekmiş gibi yalanlar söyleyebilir. Bir kedisinin olmasını isteyen bir çocuk arkadaşlarına olmadığı halde kedisi varmış gibi hikâyeler anlatabilir.
5-Arkadaşlarının, çevredeki diğer büyüklerin ya da tv kahramanlarının çok sık yalana başvurmaları çocuğu bu davranışa itebilir. İşi olmayan bir yakınının işsizliğine sürekli bahaneler uydurarak sorumsuzca yaşaması çocuğa da cazip gelebilir.
Yukarıdaki maddelere daha çok nedenler eklenebilir. Sebep her ne olursa olsun yalan söyleme zamanla sıklık kazanıp, çocukta kişilik haline dönüşebilir. Yalan davranışını söndürmek hiç başlatmamaktan daha zordur.
Neler yapmalıyız
1-Öncelikle çocuğumuz hangi durumlarda yalana başvuruyor. Bunun nedenini tespit etmeliyiz. Bu sebebi ortadan kaldırarak işe başlamalıyız.
2-Çocuğumuz için iyi bir model olmalıyız.
3-Çocuğumuzla sağlıklı bir iletişim kurabilirsek, bizimle her şeyini paylaşabilir ve yalan söylemeye gerek duymaz.
4-Doğru sözlülük ve dürüstlüğün faziletleri ve kazançlarına yönelik hikâyeler okuyup, sohbetler yaparak onu bu yönde motive etmeliyiz.
5-Çocuğumuzu yalancılıkla damgalamamalıyız ve kimsenin de bunu yapmasına izin vermemeliyiz. Yalan söylediğini anlamışsak bunu ona hissettirmeli fakat doğrudan söylememeliyiz.
6-Gerektiğini düşündüğümüz zaman bir uzmandan yardım almalıyız. İlerleyen yaşlarda bu durum kişiyi içinden çıkılmaz durumlara sokabilir. Patolojik bir duruma dönüşebilir. Çözümü de çok zor olacaktır.